سیــرِ سفــر

هفته اول اسفندماه همزمان با شیوع کرونا ویروس 19 آغاز شد. برای جلوگیری از شیوع بیشتر و پیشگیری از ابتلای دانش‌آموزان و دانشجویان، کلیه مراکز آموزشی کشور تعطیل اعلام شدند. تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها با هدف جلوگیری از ازدحام و تردد در سطح شهر انجام شد اما متاسفانه شهروندان بار سفر بستند و تعطیلات نوروزی را هفته‌ها پیش از نوروز آغاز شد. افزایش سفرها مساوی با افزایش آمار افراد مبتلا شد و شوربختانه آمار جانباختگان نیز بیشتر شد. شهرهایی که میزبان این دسته از مسافران بودند هم آلوده شدند و منجر به اعمال محدودیت‌ها در ورودی شهرها و استان‌ها شد. از جمله شهرهای آلوده، سواحل و جزیره‌های مستقر در جنوب کشور بود.

محدودیت‌های مسافران در جزیره کیش

با افزایش تلفات ویروس کرونا در کشور ستاد اقدامات پیشگیرانه ویروس کرونا در بیشتر استان‌ها ایجاد شد. این ستاد در سازمان منطقه آزاد کیش دستور ضدعفونی اقامتگاه‌ها و هتل‌ها، فرودگاه، مراکز خرید و جاذبه‌ها را در تاریخ هفتم اسفندماه صادر کرد. 5روز بعد تب‌سنج‌های لیزری خریداری شد و در اختیار اداره توسعه سلامت کیش قرار گرفت.

ستاد اقدامات پیشگیرانه ویروس کرونا سازمان منطقه آزاد کیش در تاریخ دوشنبه 19 اسفندماه سفر به کیش را ممنوع اعلام کرد. از این تاریخ تعداد پروازهای ورودی به جزیره محدود شد و فقط از مبدا فرودگاه‌های تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و بندرعباس کاهش یافت. این پروازها تنها با محوریت شرکت هواپیمایی کیش (کیش ایر) انجام و کنترل می‌شود. البته در صورت بروز بحران ممکن است پروازها محدودتر شوند.

تورهای گردشگری کیش از تاریخ نوزدهم اسفندماه ممنوع شد. درواقع بلیط به مقصد کیش تنها برای افرادی خاص صادر می‌شود؛ از تاریخ 19 اسفندماه فروش بلیط‌ها فقط برای کیشوندان، کارکنان در ادارات، شرکت‌ها و دستگاه‌های ارئه‌دهنده خدمات دولتی و خانواده کارکنان محدود شده است. پروازها با رعایت نکات بهداشتی و پیشگیری از ویروس کرونا صورت می‌گیرد و مسافران ملزم به ارائه فرم سلامت هستند. افزون بر سفرهای هوایی، به علت بیماری کرونا سفرهای دریایی با هدف گردشگری به کیش تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام شده است. سفرهای دریایی به روزی یک شناور محدود شده و از مسیر بندر چارک به شرط ارائه فرم سلامت صورت می‌گیرد. پیش از تدابیر افزایش سلامت کیشوندان با محدودیت تردد در کیش، جاذبه‌های گردشگری مروارید خلیج فارس به صوت موقت تعطیل شده بودند.

محدودیت‌های مسافران در جزیره قشم

در هفته اول اسفندماه که خبر شیوع ویروس کرونا در تمام کشور منتشر شد، بسیاری از جاذبه‌های گردشگری و مکان‌های تفریحی شامل اسکله‌های گردشگری قشم، ژئوسایت‌ها، مراکز میراث فرهنگی و موزه‌های جزیره تعطیل اعلام شد اما همچنان مسافران نوروزی قشم را مقصد سفر زودهنگام قرار داده بودند. برای پیشگیری از بحرانی شدن وضعیت جزیره سرپرست معاونت فرهنگی منطقه آزاد قشم اعلام کرد که ضدعفونی کردن شبانه‌روزی اماکن پر تردد مانند بازار، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌‌ها و ... در دستور کار قرار گرفته است. در تاریخ دوازدهم اسفندماه ورود به جزیره قشم به منظور کنترل ویروس کرونا برای غیر بومیان ممنوع اعلام شد. فرماندار و رئیس ستاد مدیریت بیماری کرونا در قشم اعلام کردکه غیر از ساکنین جزیره، تنها خودروهای حامل اقلام ضروری مجاز به ورود خواهند بود.

محدودیت‌های مسافران در چابهار

هرساله چابهار یکی از شهرهای میزبان مسافران نوروزی بود اما نوروز 99 آغازی متفاوت دارد و استان سیستان و بلوچستان نیز مانند بسیاری از استان‌ها امسال پذیرای مهمانان نخواهد بود. مراکز اقامتی در چابهار هم تعطیل شده‌اند و با پیشنهاد رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر و موافقت فرماندار چابهار این شهر از 20 اسفند قرنطینه می‌شود. در این صورت خودروهای بومی اجازه ورود به شهر را ندارند و تنها خودروهای حامل اقلام ضروری با پلاک غیر بومی می‌توانند وارد شهر شوند.

محدودیت‌های مسافران در بوشهر

در هفته دوم اسفندماه بوشهر هم به جرگه استان‌هایی پیوست که امسال پذیرای مهمانان نوروزی نخواهند بود. معاون عمرانی استانداری بوشهر ارائه خدمات گردشگری را ممنوع اعلام کرد و اماکن بوم‌گردی هم تعطیل می‌شود. به این ترتیب از 18 اسفند تا اطلاع ثانوی (شاید تا پایان تعطیلات نوروز) هیچ خودرویی غیر بومی حق ورود به این شهرستان را ندارد.

 

 

به گفته متخصصان تاثیر منفی ویروس کرونا روی گردشگری تا سال 2021 تداوم خواهد داشت و این تاثیر فقط روی گردشگری چین نخواهد بود، بلکه کل دنیا رو متضرر خواهد کرد. با اینکه در هفته­‌های گذشته به نظر می‌­رسید که سرعت شیوع کرناویروس جدید رو به کاهشه، اما اثرات این اپیدمی روی صنعت گردشگری جهانی روزبه­‌روز در حال افزایش بود و هست.

اثر این بیماری که بی‌­شباهت به برونشیت هم نیست، ناشی از یه ویروس به اسم کویید 19 هست که تا الان تاثیرش رو روی قاره آسیا گذاشته؛ جایی که بر اساس جدیدترین آمارِ انجمن گردشگری و سفر جهانی (یعنی برای سال 2017) 884 میلیارد دلار از تولید ناخالص داخلی کشورها از طریق سفرهای تفریحی و تجاری به دست می­‌اومده (پیش‌­بینی این رقم برای سال 2018 یک تریلیون دلار بوده). به گفته هیئت گردشگری چین، گردشگری ورودی برای این کشور در سال 2019 چیزی حدود 127.3 میلیارد دلار عایدی داشته.

اما با شیوع و سرعت گرفتنِ انتشار این ویروس، آژانس­‌های مسافرتی، اپراتورها و هتل­‌دارها خودشون رو برای یه بحران اقتصادیِ چندماهه – یا شاید حتی یک­ساله – آماده می­‌کنن که اثراتش ممکنه تا سال 2021 هم تداوم داشته باشه.

به گفته جک اِزون، موسس و یکی از مدیران آژانس مسافرتیِ لوکسِ اِمبارک بیاند (Embark Beyond): «تعداد لغو سفرها – نه فقط به چین، بلکه به کل قاره آسیا – روز به روز داره بیشتر می­شه. مردم دارن مسافرت‌هاشون رو عقب می­ندازن. متاسفانه خیلی از اون­ها مطمئن نیستن که اصلا دلشون می­خواد سفر کنن یا نه، و خیلی­‌ها هم مسافرت‌شون رو به سال آینده موکول می‌­کنن.»

تا اینجا (دو هفته پیش)، تقریبا 75 درصد از مسافرهای این آژانس بلیط­‌های ماه‌­های فوریه و مارس رو به کشورهای جنوب­ شرق آسیا کنسل کردن – و این در حالیه که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری­‌های امریکا این منطقه رو دارای ریسک کوروناویروسِ پایینی اعلام کرده بود. به علاوه، 100 درصد از سفرهای ماه­‌ِعسلی که توی این آژانس برای سفر به این منطقه رزرو شده بودن هم کنسل شدن و به جاش مقاصدی مثل مالدیو، افریقای جنوبی و استرالیا انتخاب شدن.

مدیر اجرایی ارشد هتل­‌های هیلتون، کریس ناسِتا، در اواسط ماه فوریه اعلام کرده بود که انتظار داره اثر این کروناویروس جدید بین 6 تا 12 ماه تداوم داشته باشه: «سه تا شش ماه شیوع و اثرگذاریِ ویروس طول می­شه، و سه تا شش ماه دیگه هم برای بهبود و بازیابی زمان نیاز هست.» کریس ناسِتا تخمین زده که شرکتش در این مدت چیزی بین 25 تا 50 میلیون دلار ضرر خواهد کرد.

اما چرا اینقدر طولانی؟

آب­‌وهوا، آب‌­و­هوا، آب­‌و­هوا

وقتی صحبت از سفرهای تفریحی می­شه، بزرگ­ترین سوال معمولا حول مقصد می­گرده. وقتی در مورد مقصد تصمیم گرفته شد، بقیه کار بر عهده آب‌­و­هوا خواهد بود. مدیرعامل آژانس مسافرتیِ ریموت لندز، کاترین هیلد می­گه: «شمال آسیا رو می­شه در طول کل سال به عنوان مقصد مسافرت تفریحی انتخاب کرد، اما جنوب شرق آسیا خیلی چالشی­‌تره. به خاطر هوای به شدت گرم توی این مناطق – که تقریبا از مارس تا سپتامبر ادامه داره – مردم ترجیح می­دن تا رسیدن پاییز سفر جدید رو برای خودشون رزرو نکنن.»

برای خانواده‌­ها هم، مدرسه می­تونه برنامه‌­ریزی­‌ها رو پیچیده کنه. مثلا یه خانواده که تصمیم داشته برای تعطیلات بهاری به این منطقه سفر کنه، با این اوضاع احتمالا سفرش رو به سال آینده موکول می­کنه، چون تا اون زمان اصلا تعطیلاتی نداره. همین منطق برای کسانی که دلشون می­خواسته شکوفه­‌‌های گیلاسِ ژاپن یا شکوفه زدن گل­‌های نپال رو ببینن هم صدق می­کنه؛ سفر همشون موکول میشه به سال 2021.

چین در مقایسه با بقیه قاره آسیا

امسال کسب­‌وکار در چین به خاطر اخبار منفی در مورد جنگ­‌های تجاری، از همون اول هم وضع چندان خوبی نداشت. به گفته هیلد، فقط 3 تا از 400 سفری که سال گذشته رزرو کردن تنها مقصدشون چین بوده. در هر حال، امسال افراد زیادی چین رو به عنوان مقصد سفر تفریحی­‌شون انتخاب نکرده بودن و از جولای به بعد، هنگ­‌کنگ هم وضع خوبی نداشته، چون اعتراضات گسترده­ای در اونجا اتفاق افتاده بوده.

در مقابل، وضع منطقه جنوب شرق آسیا بهتر شده بوده، اما خب حالا این رشد هم متوقف شده. به گفته ازون: «مردم دارن سفرهای سریلانکا و هند رو – صرفا به این خاطر که بخشی از آسیا هستن – کنسل می­‌کنن. تا اون موقع موارد ابتلای چندانی هم توی این کشورها تشخیص داده نشده بود، ولی خب مردم ترجیح می­دن از این منطقه دوری کنن. (تا اون زمان یه مورد در سریلانکا و سه مورد در هند گزارش شده بود).

هتل­‌ها این ترس و وحشتی که به جون مسافر­ها افتاده رو درک می­کنن، حالا هر قدر هم غیرمنطقی و بی­اساس باشه. خیلی­‌ها رویه­‌های سخاوتمندانه‌­ای در پیش گرفتن و به مردم این امکان رو می­دن که بدون پرداخت هیچ هزینه اضافه‌­ای، برنامه­‌هاشون برای سفر به منطقه آسیا اقیانوسیه رو تغییر بدن- البته به شرطی که رزور سفر بعدی­شون در همین سال 2020 باشه. خیلی از هتل­دارها هم امیدوارن که بتونن عواید سال 2020 خودشون رو داشته باشن و کنسلی‌­ها رو به حداقل برسونن.

اما این قضیه برای آژانس‌­هایی مثل امپریال تورز که کارش کلا ترتیب دادن سفرهای لاکچری به چینه صدق نمی­کنه. به گفته گای رابین، موسس این آژانس، «تعجبی نداره که ما برای ماه­‌های ژانویه، فوریه و مارس کنسلی و تعویقی­‌های زیادی داشتیم.  اما بعضی از مسافر­ها که سفرشون برای ماه اکتبر بوده هم دارن به کنسلی فکر می­کنن.»

بعضی‌­ها هم فعلا دست نگه داشتن و منتظرن که ببین استراتژی قرنطینه فعلی برای کنترل ویروس جواب می­ده یا نه. اگه این استراتژی جواب بده، احتمالا تا تابستون مردم دوباره سفر به چین رو شروع می­کنن. اما اگه جواب نده، احتمالا یه سال طول می­کشه تا مردم دوباره به سفر به چین فکر کنن.

تاریخچه

بیماری سارس یه نمونه متاخره که صنعت گردشگری مشغول مطالعه روی اونه تا بتونه به راه­‌حلی برای برون‌­رفت از این بحران برسه. از لحظه اعلام هشدار جهانی در مورد سارس توسط سازمان بهداشت جهانی، تقریبا 4 ماه طول کشید تا ویروس کنترل بشه – و 5 ماه دیگه هم طول کشید تا این سازمان بتونه موارد ابتلای جدید رو به صورت کامل درمان کنه. به گفته تحلیل­گران صنعت هوایی در ایر­اینسایت، شیوع سارس 10 میلیارد دلار ضرر روی دست ایرلاین‌­ها گذاشت و این برای زمانی بود که کسب­‌وکار جهانی مثل امروز توسعه‌­یافته و گسترده نشده بود.

اگه برای شیوع کویید 19 هم به همین ترتیب 9 ماه طول بکشه که به وضعیت «بهبود» از این ویروس جدید برسیم، صنعت هوایی ضربه بزرگتری خواهد خورد. به علاوه، برای هتل­ها و مقاصد توریستی بیشتر طول می­کشه تا به سطوح گردشگری­شون در قبل از زمان شیوع بیماری برگردن.

مثلا فوکوشیما رو در نظر بگیرین. در سال 2011، یه فاجعه هسته‌ای در پالایشگاه هسته‌­ای دای-ایچی رخ داد و مردم تا چندین سال به سفر به ژاپن علاقه‌­ای نشون نمی­دادن. اما اون روی سکه هم این طور بود که وقتی اعتمادشون به سفر به ژاپن جلب شد، این امر منجر به یه شکوفایی عظیم در گردشگری ژاپن شد: سفرهای ورودی به ژاپن از 13.4 میلیون در سال 2014 به 31.2 میلیون در سال 2018 رسید. بعد از چندین سال تضمین به این که مسافر­ها نباید نگرانِ قرار گرفتن در معرض تشعشعات هسته‌­ای باشن، ژاپن ناگهان به سریع‌­الرشد­ترین مقصد گردشگری دنیا تبدیل شد.

به گفته ازون: «اگه سارس بود بود، این بدتر خواهد بود! اما ابولا رو یادتون هست؟ ابولا هنوز توی افریقا هست و رزرو­های سافاری­‌ها هنوز پابرجاست و کنسل نشده. چیکونگویا رو یادتون هست؟ (بیماری ویروسی که عامل انتقالش پشه بود و بیشتر در افریقا و آسیا دیده می­شد) وقتی این شیوع‌­ها وارد چرخه‌­های جدید بشن، مردم فراموششون می­کنن. درست مثل هر چیز دیگه‌­ای. همه چیز به حال عادیش برمی­گرده.»